Μπορεί ένα συναίσθημα να λειτουργεί ως αυτοαντιγόνο;

Συγγραφή Χρυσάνθη Ανδρόνογλου

Ψυχολόγος Νεροψυχολόγος Ειδικός μαθησιακών δυσκολιών και συμβουλευτικής

July 20, 2014

Αγαπητές αναγνώστριες, αγαπητοί αναγνώστες, Η Ακριβή είναι μία γυναίκα 48ετών, μητέρα δύο αγοριών, χωρισμένη από τον σύζυγο, δραστήρια και ιδιαιτέρως άξια σε πολυσχιδείς εργασιακές δραστηριότητες. Δεν αφήνει κανέναν να μοιραστεί ευθύνες, δεν τολμούν οι συνεργάτες της να μην την ενημερώσουν – και να μην της φορτώσουν – όλο το φάσμα των απαιτήσεων της δουλειάς. Δεν τολμά και η ίδια να μιλήσει για φόβους και αδυναμίες της: προσωπικές. Για την ακρίβεια, δεν τολμούσε να μιλήσει γι αυτά, πριν εισέλθει σε μια, μακρόχρονη, διαδικασία, θεραπευτικής διόρθωσης. Κατά την οποία η πρώτη οδηγία που της εδόθη ήταν να ξεκινήσει να μοιράζεται τις αγωνίες της με τους οικείους της. Πράγμα που έκανε, με δυσκολία αρχικά, με χαρά μετέπειτα. Αναμφίβολα το μοίρασμα αυτό ανακούφισε την ίδια, μα και το οικείο περιβάλλον της. Την κατέστησε περισσότερο ισότιμη και ανθρώπινη: το απόρθητο κλείσιμο των προσωπικών της πληροφοριών αποτελούσε παγίδα για την ίδια και για τις διαπροσωπικές της συνδιαλλαγές, και διαιώνιζε την ανεξήγητη, διαρκή, απροσδιόριστη και σιωπηλή διαμάχη της με τους προσφιλείς της.

Η Ακριβή εμφάνισε ερυθηματώδη λύκο – μια αυτοάνοση αρρώστια του συνδετικού ιστού – προ πολλών ετών. Το πάλευε με τις κλασικές ιατροφαρμακευτικές μεθόδους. Η αρρώστια της είχε εξάρσεις και υφέσεις, σχετικές πάντα με «αδιευκρίνιστα» προσωπικά αδιέξοδα. Έχουμε μια πρώτη εικόνα ενός ανθρώπου που, για κάποιους λόγους της προσωπικής του ιστορίας, δεν μπορεί, ή δεν αντέχει, να εκτεθεί προσωπικά ως προς τα μύχια συναισθήματα και ανασφάλειες. Αμύνεται εναντίον αυτής της προοπτικής υπερ-αναλαμβάνοντας. Μπορεί να ευθύνεται αυτή η θωρακισμένη και αμυντική συστολή της για το αυτοάνοσο νόσημα που την ταλαιπωρούσε; Η Ακριβή αντιστάθηκε πολύ ισχυρά στο να εκθέσει, και, κυρίως, να μοιραστεί τις προσωπικές της ανασφάλειες. Πήρε χρόνο να εμπιστευθεί, και πολύ περισσότερο χρόνο για να κάνει τα πρώτα βήματα. Ήταν βήματα σαν του μωρού που μαθαίνει να περπατά – από αυτήν την, κατά τα άλλα, πανάξια γυναίκα. Στην προσωπική της ιστορία υπάρχει μία αδέξια και υστερικά ανασφαλής μητέρα, που, από την δική της ανώριμη ανασφάλεια, είχε προσκολληθεί και στα τρία παιδιά της, τορπιλίζοντας κάθε απόπειρα αυτονόμησής τους. Την Ακριβή, που ήταν και το δυναμικότερο παιδί, την όριζε πάντα ως «ασθενή», αφού τίποτα άλλο δεν ήταν ικανό να ποδηγετήσει την Ακριβή. Η μητρική παραμορφωτική αδεξιότητα όρισε τον φυσικό δυναμισμό της Ακριβής ως αντιδραστικό δυναμισμό, και τις παιδικές της ανασφάλειες ως απειλή για την αυτονόμησή της.

Μπορεί το συναίσθημα της απαγόρευσης της προσωπικής αδυναμίας: αμφιβολίας, ταλάντευσης, αγανάκτησης, κ.λ.π., να λειτουργούσε ως το ερέθισμα για το πρώιμα κινητοποιημένο, εγγενώς δυναμικό, ωστόσο παιδικό, ανοσοποιητικό της σύστημα για να παράγει αυτοαντισώματα για τον ίδιο συνδετικό της ιστό; Αντισώματα βουβής διαμαρτυρίας για την αδικία που είναι να παραμορφώνεις ένα παιδί είτε ως ασθενές είτε ως αντιδραστικά δυνατό! Η Ακριβή αποδείχθηκε γνήσια δυναμική, και με γνήσιες παιδικές ανασφάλειες. Τόσο το δυναμικό στοιχείο του χαρακτήρα της όσο και οι ανθρώπινες αδυναμίες της αποκολλήθηκαν από τον, αντιδραστικό και αμυντικό, μεμαθημένο τρόπο συμπεριφοράς. Αποσπάστηκαν, και ο δυναμισμός της και οι ανασφάλειες, από το αρχέγονο πλαίσιο «παραμόρφωση από την μάνα» και μπήκαν σε ισότιμο διάλογο με τους ανθρώπους οι οποίοι πραγματικά την νοιάζονταν. Μας πήρε δύο χρόνια συνεργασίας – με διακοπές ενδιάμεσα. Οι κρίσεις της νόσου έχουν χάσει την σοβαρότητά τους (μία και μόνη ήπια κρίση μέσα στα δύο χρόνια). Όποτε τείνει να επανεμπλακεί στην παλιά συμπεριφορά εκ νέου μας τηλεφωνεί για την διαβεβαίωση ότι είναι κανονικό να μπλέκεται, και ότι δεν χρειάζεται πια ιατρική συνοδεία για τα επόμενα βήματα του μεγαλωμένου πλέον παιδιού. Ως γιατρός σημειώνω την ωρίμανση της συμπεριφοράς και την παράλληλη απεμπλοκή του ανοσοποιητικού της, και την προτείνω ως το φάρμακο που της εξασφαλίζει την δυναμική της προσωπικής της υγείας. Αντιδιαμετρικό στην τυποποιημένη και τεχνοκρατική ιατρική, που δεν ενδιαφέρεται για τις προσωπικές παραμέτρους και συνθήκες οι οποίες συμμετέχουν στην γένεση και διαιώνιση ενός προβλήματος υγείας.

Χατζηαλεξιάδη Γιούλικα

Γενική Ιατρός Νοσοκομείο Αίγινας